Phishing là gì? Cách nhận biết và phòng tránh lừa đảo qua mạng hiệu quả

Trong thời đại số, khi mọi giao dịch, liên lạc đều có thể thực hiện qua mạng internet, nguy cơ bị tấn công mạng cũng ngày một tăng cao. Một trong những hình thức lừa đảo phổ biến và tinh vi nhất hiện nay là phishing. Vậy phishing là gì, có những dấu hiệu lừa tiền qua mạng nào cần lưu ý và làm sao để tự bảo vệ mình?

1. Phishing là gì?

Phishing (tạm dịch: lừa đảo qua mạng) là hình thức tấn công đánh cắp thông tin cá nhân của người dùng bằng cách giả mạo tổ chức, ngân hàng, hoặc cá nhân uy tín. Kẻ gian sẽ dụ người dùng cung cấp thông tin nhạy cảm như:

• Tên đăng nhập và mật khẩu tài khoản ngân hàng
• Thông tin thẻ tín dụng
• Mã xác minh OTP
• Dữ liệu cá nhân như CCCD, email, số điện thoại

Cách thức phổ biến nhất là thông qua email giả hoặc tin nhắn SMS chứa liên kết độc hại. Khi người dùng truy cập các liên kết này, họ được dẫn đến những trang web có giao diện giống hệt trang chính thức nhưng thực chất là trang giả do hacker dựng lên.

2. Dấu hiệu Phishing - lừa đảo qua mạng cần cảnh giác

Không dễ để nhận ra phishing nếu bạn không biết các dấu hiệu cảnh báo sau:

a. Email giả với nội dung khẩn cấp

• “Tài khoản của bạn sẽ bị khóa nếu không xác minh trong 24 giờ”
• “Bạn vừa nhận được 100.000đ từ ví điện tử, click để nhận”
• “Hệ thống ghi nhận đăng nhập bất thường, vui lòng đổi mật khẩu”

Các email giả này thường đi kèm với đường link yêu cầu đăng nhập. Một khi bạn nhập thông tin, chúng sẽ bị gửi thẳng về máy chủ của hacker.

b. Trang web có địa chỉ lạ

Trang giả thường có đường link trông gần giống thật, ví dụ:

• www.acb.com.vn → giả mạo thành www.acb-login.com.vn
• https://google.com → giả thành https://g00gle-veri.com

Chỉ cần thay đổi một ký tự nhỏ, người dùng sơ ý là dễ sập bẫy.

c. Tin nhắn giả từ “ngân hàng” hoặc “cảnh sát”

Một số đối tượng giả danh ngân hàng, công an, viện kiểm sát để dọa nạt, ép bạn cung cấp OTP, chuyển tiền “xác minh tài khoản”.

3. Mối liên hệ giữa phishing và ransomware

Nhiều người thắc mắc: ransomware là gì và có liên quan gì đến phishing không? Câu trả lời là có.

Ransomware là một loại mã độc khi xâm nhập vào thiết bị sẽ mã hóa toàn bộ dữ liệu (ảnh, file Word, Excel, tài liệu công việc...) và đòi tiền chuộc để mở khóa.

Kẻ tấn công thường gửi ransomware thông qua:

• Email giả đính kèm file Word hoặc PDF chứa mã độc.
• Liên kết trong email dẫn đến website tải về file virus.
• Ứng dụng giả mạo qua các kênh chia sẻ không chính thống.

Một cú click nhầm có thể khiến toàn bộ dữ liệu quý giá của bạn bị mã hóa, không thể phục hồi nếu không trả tiền chuộc – và kể cả khi trả, chưa chắc bạn đã nhận lại được gì!

4. Cách phòng tránh phishing và các chiêu trò lừa đảo mạng

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Dưới đây là những nguyên tắc vàng giúp bạn tự bảo vệ mình:

a. Không bao giờ nhấp vào liên kết lạ

Kiểm tra kỹ địa chỉ email người gửi.

Di chuột qua link để xem URL có hợp lý không.

Không mở file đính kèm từ người lạ, đặc biệt là .exe, .docm, .js.

b. Kích hoạt xác thực 2 lớp (2FA)

Việc bật xác thực 2 bước cho Gmail, Facebook, ngân hàng online sẽ giúp tài khoản của bạn khó bị chiếm quyền hơn.

c. Sử dụng phần mềm bảo mật uy tín

Các app diệt virus hiện đại có chức năng cảnh báo khi bạn truy cập website nghi ngờ là phishing hoặc tải về file chứa ransomware. Hãy chọn các phần mềm được đánh giá cao như F-Safe Go, Kaspersky, Bitdefender, hoặc ESET.

d. Cập nhật phần mềm thường xuyên

Nhiều lỗ hổng bảo mật tồn tại trong phiên bản hệ điều hành, trình duyệt cũ. Việc cập nhật giúp vá lỗi và tăng cường khả năng bảo vệ.

e. Đào tạo nâng cao nhận thức cá nhân và tổ chức

Doanh nghiệp nên tổ chức đào tạo nhận biết phishing định kỳ cho nhân viên. Người dùng cá nhân cũng cần tự trang bị kiến thức, đặc biệt là người lớn tuổi và trẻ em – hai đối tượng dễ bị lừa nhất.

5. F-Safe Go – “Lá chắn” chống lừa đảo online cho mọi người

F-Safe Go là ứng dụng bảo mật mạnh mẽ từ FPT Telecom, giúp người dùng phát hiện, ngăn chặn các mối nguy trên mạng chỉ trong vài giây – đặc biệt là lừa đảo phishing. Dưới đây là những tính năng nổi bật:

• Cảnh báo và chặn truy cập trang web giả mạo/phishing ngay khi người dùng nhấn vào link.
• Bảo vệ danh tính cá nhân, tài khoản ngân hàng, thông tin đăng nhập
• Tính năng bảo vệ con trẻ online – kiểm soát nội dung, giới hạn truy cập
• Hỗ trợ đa thiết bị: điện thoại Android, iPhone, máy tính bảng, laptop
• Dễ dàng cài đặt và sử dụng, không cần am hiểu kỹ thuật

Khuyến mãi mùa hè: Giảm 40% khi đăng ký gói 7 tháng trở lên từ 16/5 đến 16/7 trên toàn quốc.

Kết luận

Trong thời đại số, lừa đảo mạng không chỉ là câu chuyện của người khác. Chỉ một cú click nhầm, bạn có thể mất trắng tài khoản ngân hàng, bị đánh cắp danh tính hoặc gặp rủi ro pháp lý.

Để bảo vệ bản thân và gia đình, bạn cần:

• Trang bị kiến thức nhận diện phishing
• Luôn cảnh giác khi nhận email/tin nhắn lạ
• Chủ động sử dụng công cụ bảo mật như F-Safe Go để chặn mọi nguy cơ từ sớm

Internet an toàn bắt đầu từ bạn. Đừng để tin tặc có cơ hội – hãy hành động ngay hôm nay với F-Safe Go.